sông núi nước nam tác giả

Bách khoa toàn thư cởi Wikipedia

Nam quốc tô hà (chữ Hán: 南國山河) là 1 bài bác thơ thất ngôn tứ tuyệt ghi chép vị văn ngôn ko rõ ràng người sáng tác (mặc mặc dù 1 số ít mối cung cấp nhận định rằng Lý Thường Kiệt là kẻ ghi chép ra), được xem là bạn dạng Tuyên ngôn song lập thứ nhất của nước ta, xác định tự do ở trong phòng rứa quyền Đại Việt bên trên những vùng khu đất của tớ.^[1][2] Bài thơ này còn có thuộc tính khuyến khích ý thức quân sĩ, gom Lê Hoàn kháng quân Tống năm 981^[3] và Lý Thường Kiệt kháng quân Tống năm 1077. Trong văn hóa truyền thống, ý nghĩa sâu sắc và độ quý hiếm của bài bác thơ nhập lịch sử hào hùng nước ta được người Việt thừa nhận rộng thoải mái.^[4]

Bạn đang xem: sông núi nước nam tác giả

Tên gọi

Bài thơ này vốn liếng ko mang tên, tên thường gọi Nam quốc tô hà là vì những người dân biên soạn cuốn sách Hợp tuyển chọn thơ văn Việt Nam, tập dượt 2 (sách vì thế Nhà Xuất bạn dạng Văn học tập xuất bạn dạng năm 1976) đưa ra, lấy kể từ tứ chữ đầu nhập câu thơ thứ nhất của bài bác thơ này (Nam quốc tô hà Nam đế cư).^[5]

Văn bản

Bài thơ Nam quốc tô hà đem tối thiểu là 35 dị bạn dạng sách và 8 dị bạn dạng thần tích. Thư tịch thứ nhất đem chép bài bác thơ này là sách Việt năng lượng điện u linh tập, tuy vậy bạn dạng Nam quốc tô hà nhập Việt năng lượng điện u linh tập ko nên là bạn dạng được nghe biết tối đa, bạn dạng ghi nhập Đại Việt sử ký toàn thư mới mẻ là bạn dạng được rất nhiều người biết nhất. Đại Việt sử ký toàn thư là cỗ chủ yếu sử thứ nhất đem biên chép bài bác thơ này.^[6][7][8]

Bản ghi nhập Đại Việt sử ký toàn thư như sau:^[9]

南國山河南帝居

截然分定在天書

如何逆虜來侵犯

汝等行看取敗虛

Nguyên văn Hán –Việt:

Nam quốc tô hà Nam đế cư

Tiệt nhiên toan phận bên trên thiên thư

Như hà nghịch ngợm lỗ lai xâm phạm

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hỏng.

Bản dịch nôm của Nguyễn Tri Tài:^[10]

Sông núi nước Nam, vua nước Nam ở,

Phân vị rẽ ròi đang được ghi nhập sách trời.

Cớ sao lũ giặc bạo ngược cho tới xâm phạm,

Chúng bây rồi coi, tiếp tục chuốc lấy thất bên trên tan tành.

Bản dịch nôm của Nguyễn Hùng Vĩ:^[11]

Sông núi nước Nam, Nam đế quản lí trị

Hiển nhiên đang được toan phận bên trên thiên thư

Cớ sao bọn giặc ngỗ ngược cho tới xâm phạm

Mà bọn chúng cất cánh, coi rời khỏi, lại chịu đựng bại ư?

Bản dịch của Trần Trọng Kim

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Rành rành toan phận ở sách trời

Cớ sao lũ giặc quý phái xâm phạm

Chúng cất cánh có khả năng sẽ bị tiến công tơi bời.

Lịch sử

Hiện ni, sơ cỗ tổng hợp đang được thấy có tầm khoảng 30 dị bạn dạng bài bác thơ Nam quốc tô hà ở trong những văn bạn dạng Hán Nôm chép tay hoặc xung khắc mộc. Cụ thể là 8 bạn dạng Việt năng lượng điện u linh, 10 bạn dạng Lĩnh Nam chích quái:^[12], Thần phả đền rồng cửa ngõ sông Ngũ Huyện (Quả Cảm, Hoà Long, Yên Phong, Bắc Ninh), Biển xung khắc bài bác thơ Nam quốc tô hà ở Phù Khê Đông (Tiên Sơn, Bắc Ninh), Trương tôn thần sự tích, Thiên Nam vân lục liệt truyện, Dư địa chí, Đại Nam nhất thống chí; bằng phẳng trình thản cỗ.^[13]

Trong cuộc chiến tranh Tống–Việt đợt loại nhất

Theo sách Lĩnh Nam chích quái:^[14]

Năm Thiên Phúc vẹn toàn niên hiệu vua Lê Đại Hành; Tống Thái Tổ sai Hầu Nhân hướng dẫn, Tôn Toàn Hưng đựng quân xâm lăng nước Nam. Hai mặt mày đối lũy nằm trong rứa cự cùng nhau ở sông Đồ Lỗ. Vua Lê Đại Hành chiêm bao thấy nhì anh thần nhân phía trên sông vái tuy nhiên bảo rằng bọn họ là Trương Hống, Trương Hát xưa theo dõi Triệu Việt Vương; ni xin xỏ nằm trong mái ấm vua tiến công giặc nhằm cứu vớt hình hài. Vua Lê Đại Hành tỉnh dậy ngay lập tức thắp mùi hương khấn cầu thần gom. Đêm ấy thấy một người dẫn đoàn âm binh áo White và một người dẫn đoàn âm binh áo đỏ au kể từ phía Bắc sông Như Nguyệt và lại nằm trong xông nhập trại quân Tống tuy nhiên tiến công. Quân Tống kinh hoàng, thần nhân tàng hình bên trên ko, rộng lớn giờ dìm rằng:

Quân Tống nghe thấy, xéo giẫm lên nhau chạy tan, đại bại tuy nhiên về. Vua Lê Đại Hành về bên ăn mừng, truy phong cho tới nhì vị thần nhân, một là Tinh Mẫn Đại Vương lập miếu thờ bên trên té phụ thân sông Long Nhãn, nhì là Khước Mẫn Đại vương vãi lập miếu ở té phụ thân sông Như Nguyệt.

Đa số những mái ấm phân tích thống nhất đề thương hiệu khuyết danh người sáng tác bài bác thơ. Riêng Lê Mạnh Thát nhập bài bác "Pháp Thuận và bài bác thơ thần nước Nam sông núi" nhận định rằng người sáng tác bài bác thơ là Đỗ Pháp Thuận.

Các mái ấm phân tích thời gian gần đây thống nhất ý kiến Nam quốc tô hà là bài bác thơ xuất hiện tại bên dưới thời Lê Đại Hành và nối tiếp được Lý Thường Kiệt áp dụng sau đây.^[a][15][16]

Trong cuộc chiến tranh Tống–Việt đợt loại hai

Theo sách Đại Việt sử ký toàn thư

Năm 1076, Quách Quỳ, Triệu Tiết đem quân 9 tướng tá, phù hợp với Chiêm Thành, Chân Lạp tiến công Đại Việt. Hai mặt mày giao đấu ở sông Như Nguyệt, một tối quân sĩ chợt nghe nhập đền rồng Trương tướng tá quân^[17] phổ biến phát âm to tướng rằng:

Sau này quả thật điều thơ, Lý Thường Kiệt vượt mặt quân Tống.^[18][19]

Theo sách Việt năng lượng điện u linh – Chuyện Trương Hống và Trương Hát

Thời Nam Tấn Vương mái ấm Ngô cút tiến công dẹp Lý Huy ở Long Châu, đóng góp quân ở cửa ngõ Phù Lan, tối ngủ chiêm bao thấy nhì người kỳ vĩ, dung mạo tuấn tú cho tới trình làng mái ấm vua và xin xỏ trợ chiến. Nhà vua căn vặn tính danh, bọn họ vấn đáp rằng bọn họ là đồng đội vốn liếng người Phù Lan, thực hiện tướng tá của Triệu Việt Vương, Việt Vương bị Lý Nam Đế (Hậu Lý Nam Đế) vượt mặt. Nam Đế thực hiện lễ trọng ý ham muốn cho tới bọn họ thực hiện quan; nhì đồng đội từ khước, trốn nhập núi Phù Long, Nam Đế rất nhiều lần cho những người truy nã ko được, mới mẻ treo ngàn vàng cầu người bắt. Hai đồng đội đều tu nằm trong độc tuy nhiên bị tiêu diệt. Thượng đế thương bọn họ không có tội cho tới thực hiện Than Hà Long Quân Phó Sứ, tuần nhì sông Vũ Bình và Lạng Giang đến tới bên trên mối cung cấp, hiệu là Thần Giang Phó Đô Sứ. Trước cơ đã hỗ trợ vua Ngô Quyền nhập chiến dịch Bạch Đằng.

Nam Tấn Vương tỉnh dậy mới mẻ đem tế và khấn thần phò trợ. Sau cơ Nam Tấn Vương thắng trận, bình đoạn quân Tây Long vua sai sứ phân chia khu vực lập đền rồng thờ, đều phong thực hiện Phúc Thần một phương, chiếu phong anh là Đại Đương Giang Đô Hộ Quốc Thần Vương, lập đền rồng ở cửa ngõ sông Như Nguyệt. Còn em là Tiểu Đương Giang Đô Hộ Quốc Thần Vương, lập đền rồng ở cửa ngõ sông Nam Bình.

Thời vua Nhân Tông mái ấm Lý, binh Tống phái mạnh xâm kéo cho tới biên cảnh; vua sai Thái úy Lý Thường Kiệt dựa bờ sông đóng góp cừ nhằm cố thủ. Một tối cơ quân sĩ nghe nhập đền rồng phổ biến dìm to tướng rằng:

Quả nhiên quân Tống ko tiến công đang được tan tan. Thần chiêm bao rõ rệt, mảy lông sợi tóc chẳng sai.^[20]

Theo Bửu Diên Nguyễn-Phúc, Thị Hoàng Anh Phạm (2003)

Năm 1076, rộng lớn 30 vạn quân mái ấm Tống (Trung Quốc) vì thế Quách Quỳ lãnh đạo xâm lăng Đại Việt (tên nước nước ta thời đó). Lý Thường Kiệt lập chống tuyến bên trên sông Như Nguyệt (sông Cầu) nhằm ngăn địch. Quân của Quách Quỳ tiến công cho tới sông Như Nguyệt thì bị ngăn.^[21] đa phần trận quyết đấu kịch liệt đang được xẩy ra bên trên phía trên tuy nhiên quân Tống ko có gì vượt lên trước được chống tuyến Như Nguyệt, đành đóng góp trại ngóng viện binh tương hỗ. Đang tối, Lý Thường Kiệt cho những người nhập đền rồng thờ Trương Hống, Trương Hát ở phía phái mạnh bờ sông Như Nguyệt, fake thực hiện thần phát âm vang bài bác thơ bên trên.^[22] Nhờ thế ý thức quân sĩ lên rất rất cao. Lý Thường Kiệt ngay lập tức cho tới quân vượt lên trước sông, tổ chức triển khai một trận quyết đấu, tiến công trực tiếp nhập trại giặc. Phần vì như thế bất thần, phần vì như thế sĩ khí quân Đại Việt đang được lên, quân Tống kháng nâng yếu hèn ớt, số bị bị tiêu diệt, bị thương đang được rộng lớn quá nửa. Lý Thường Kiệt ngay lập tức cho những người quý phái nghị hòa, cởi lối cho tới quân Tống rút quân về nước, lưu giữ vững vàng lãnh thổ nước Đại Việt.

Ý nghĩa nhì câu thơ cuối và đối tượng người dùng của bài bác thơ

Trong câu thơ cuối của bài bác thơ Nam quốc tô hà đem đại kể từ nhân xưng thứ bậc nhì số nhiều "nhữ đẳng" 汝等. Trong những bạn dạng dịch thơ của bài bác thơ này kể từ nhữ đẳng đều được dịch là chúng bay hoặc chúng mày. Theo Nguyễn Hùng Vĩ và Nguyễn Sơn Phong "nhữ đẳng" 汝等 nhập câu thơ cuối của bài bác thơ Nam quốc tô hà là chỉ quân Đại Việt, đối tượng người dùng của bài bác thơ là quân Đại Việt, ko nên quân Tống, ý của nhì câu thơ cuối của bài bác thơ là tại vì sao quân giặc cho tới xâm phạm tuy nhiên những ngươi (quân Đại Việt) lại cam lòng chịu đựng thất bại.^[11][23][24]

Dịch thơ

Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim:^[25]

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Rành rành toan phận bên trên sách trời

Cớ sao lũ giặc quý phái xâm phạm

Chúng cất cánh có khả năng sẽ bị tiến công tơi bời.

Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim từng được đi vào nhập sách giáo khoa trung học tập của học viên nước ta tuy nhiên tiếp sau đó đang được bị loại bỏ quăng quật. Theo Trương Phan Việt Thắng bạn dạng dịch thơ của Trần Trọng Kim bị loại bỏ quăng quật ngoài sách giáo khoa hoàn toàn có thể là vì như thế yếu tố chủ yếu trị, Trần Trọng Kim là "một trí thức ko nằm trong phe cách mệnh, là Thủ tướng tá "Chính phủ bù nhìn""^[26][27].Tuy nhiên, bạn dạng dịch đó lại là bạn dạng được nổi tiếng nhất vì như thế đem vần điệu dễ dàng lưu giữ, được thịnh hành rộng thoải mái.^[28]

Bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân:^[25]

Núi sông Nam Việt vua Nam ở

Vằng vặc sách trời phân chia xứ sở

Giặc dữ cớ sao phạm cho tới đây

Chúng ngươi chắc chắn nên vỡ vạc.

Bản dịch thơ bên trên của Lê Thước và Nam Trân được đi vào nhập sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập dượt 1 vì thế Nhà Xuất bạn dạng giáo dục và đào tạo nước ta xuất bạn dạng năm 2003 (sách được tái mét bạn dạng rất nhiều lần sau đó) tuy nhiên những người dân biên soạn sách giáo khoa Ngữ văn 7 đang không dẫn lại chính vẹn toàn văn bạn dạng dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân tuy nhiên sửa câu đầu của bạn dạng dịch thư từ Núi sông Nam Việt vua Nam ở trở nên Sông núi nước Nam vua Nam ở.^[25]

Xem thêm: ngành nào sau đây thuộc ngành công nghiệp năng lượng

Theo ông Nguyễn Khắc Phi, Tổng mái ấm biên sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập dượt 1, toàn thể hội đồng biên soạn sách đang được đồng tình sửa lại câu thơ đầu nhập bạn dạng dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân vì như thế "nước tớ ko lúc nào đem quốc hiệu Nam Việt". Cũng theo dõi ông Phi "Nguyên tắc biên soạn sách giáo khoa ở VN hao hao quốc tế, được chấp nhận người biên soạn đem quyền thay thế sửa chữa cho tới thích hợp nội dung".^[29]

Ông Phạm Văn Tuấn (nhân viên Viện Nghiên cứu vớt Hán Nôm) nhận định rằng việc những người dân biên soạn sách Ngữ văn 7, tập dượt 1 sửa lại bạn dạng dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân là sự thực hiện ko chính, ko tráng lệ và trang nghiêm, ko khoa học tập. Đã dẫn thì nên dẫn chính vẹn toàn văn, dẫn sai là ko tôn trọng người sáng tác của bạn dạng dịch thơ, ko tôn trọng người phát âm, người học tập. Những người biên soạn đang không dẫn chính vẹn toàn văn bạn dạng dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân, ko ghi ai là kẻ đang được sửa câu Núi sông Nam Việt vua Nam ở trở nên Sông núi nước Nam vua Nam ở. Theo ông Tuấn những người dân biên soạn sách nếu như không thể dẫn chính vẹn toàn văn bạn dạng dịch thơ của những người không giống thì nên tự động bản thân dịch.^[30]

Bản dịch thơ của Nguyễn Tri Tài:^[10]

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Sách trời toan phận đang được rõ ràng ràng

Cớ sao giặc dữ dám xâm phạm

Chờ đấy loại bây tiếp tục nát nhừ tan.

Ghi chú

Thư mục

• Đại Việt sử ký toàn thư; Soạn fake Lê Văn Hưu, Ngô Sĩ Liên,... Dịch fake Viện Sử học tập Việt Nam; Nhà Xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội, 1993.
• Lĩnh Nam chích quái, biên soạn fake Trần Thế Pháp, Tân lắp đặt Vũ Quỳnh, Nhà Xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội TP Hà Nội, 1993.
• Việt năng lượng điện u linh; biên soạn fake Lý Tế Xuyên, dịch fake Lê Hữu Mục, Nhà Xuất bạn dạng Dâng Lạc.
• Lịch sử văn học tập Việt Nam, Tập 1. Nhà Xuất bạn dạng Khoa học tập Xã hội.
• Bửu Diên Nguyễn-Phúc, Thị Hoàng Anh Phạm (2003). Quê mùi hương hoài niệm.

Chú thích